TÜRKİYE’DE DİJİTAL DÖNÜŞÜM

Büyük bir hızla gelişen bilgi ve iletişim teknolojilerinin daha etkin ve daha verimli bir şekilde kullanılmasını sağlamak üzere insan, iş süreçleri ve teknoloji unsurlarının gerçekleştirdiği bütüncül dönüşüm dijital dönüşüm olarak tanımlanmaktadır.

Türkiye’deki dijital dönüşüm yapısı temelde altı farklı kategoriden meydana gelmektedir.

1. Dijital Devlet Ekosistemi
2. Yönetim ve Yaygınlaştırma
3. Hizmetler ve Rehberler
4. E-Katılım
5. Açık Veri / Açık Devlet
6. Siber Güvenlik

1. Dijital Devlet Ekosistemi

1.1. Stratejiler

Türkiye’deki e-Devlet politikaları dijital dönüşüm alanında zaman içerisinde önemli değişikliklere uğramıştır. Bu değişiklikler arasında en önemlisi 2011 yılında Bakanlıkların yeniden yapılandırılması sonrasında oluşan iki temel strateji belgesi olmuştur.

1. 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı (Kalkınma Bakanlığı sorumluluğunda yürütülmekte olan Türkiye’deki ulusal kalkınma hedefleri ile uyumlu bilgi toplumu politikasıdır.)
2. 2016-2019 Ulusal e-Devlet Stratejisi ve Eylem Planı (Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı (UDHB) sorumluluğunda yürütülmekte olan e-Devlet politikasıdır.

Bu iki strateji belgesi temelde;

• Türkiye’nin genel sosyal ve ekonomik yapısını ortaya koyan Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018),
• Öncelikli Dönüşüm Programları Eylem Planları,
•  65. Hükümet Programı ve
•  2016 Yılı Eylem Planı ile şekillenmektedir.

Onuncu Kalkınma Planı’ndaki amaç şu şekilde ifade edilmiştir:

“2014-2018 dönemini kapsayacak olan Onuncu Kalkınma Planı ile Türkiye’nin uluslararası değer zinciri hiyerarşisinde üst basamaklara çıkmış, yüksek gelir grubu ülkeler arasına girmiş ve mutlak yoksulluk sorununu çözmüş bir ülke haline gelmesi amaçlanmaktadır.”

“Bu temel amaçlara ulaşırken kalkınma sürecinin siyasi ve toplumsal düzeyde sahiplenilerek bütüncül bir yaklaşımla sürdürülmesinde, insan odaklılık, katılımcılık, kapsayıcılık, hesap verebilirlik ve şeffaflık ilkeleri esas alınacaktır.”

“2.1.17. Kamu Hizmetlerinde e-Devlet Uygulamaları” başlığı altında tanımlanan amaç ise şu şekilde ifade edilmiştir:

““Etkin, katılımcı, şeffaf ve hesap verebilir kamu yönetimine katkı sağlamak üzere; dezavantajlı kesimler de dâhil kullanıcı ihtiyaçlarına göre tasarlanmış hizmetlerin, kişisel bilgi mahremiyeti ve bilgi güvenliği sağlanarak, çeşitli platformlardan, kullanıcı odaklı, birlikte işler, bütünleşik ve güvenilir şekilde sunulacağı bir e-devlet yapısının oluşturulması temel amaçtır.”

Yukarıda belirtilen planlara ek olarak,

• Kayıt Dışı Ekonominin Azaltılması Programı Eylem Planı,
• Türkiye Ulaşım ve İletişim Stratejisi Hedef 2023,
• 2014-2023 Akıllı Ulaşım Sistemleri Strateji Belgesi,
• 2014-2023 Kritik Altyapıların Korunması Yol Haritası Belgesi,
• Türkiye Afet Müdahale Planı,
• 2016-2019 Ulusal Siber Güvenlik Stratejisi ve Eylem Planı,
• 2017-2019 Türkiye Yazılım Stratejisi ve Eylem Planı

 gibi e-Devlet politikalarının çerçevesini belirleyen strateji planlarına ek planlarda mevcuttur.

2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı ile bilişim sektöründe kalıcı ve güçlü bir yapı oluşturulması koşulu ile ekonomide hızla büyüme ve istihdam artışının desteklemesi öngörülmektedir. Bu plan 06.03.2015 tarihinde resmi olarak yayımlanmıştır.

2016-2019 Ulusal e-Devlet Stratejisi ve Eylem Planı, e-Devlet çalışmalarına odaklanmakta ve bu kapsamda Türkiye’nin mevcut koşullarını, vatandaş merkezli dijital dönüşümünü, sosyal ağları gibi birçok unsuru içeren bilgi toplumu politikası ve hedefleri için bütüncül bir yapı ortaya koymaktadır. Bu plan ise UDHB adına TÜBİTAK-BİLGEM-YTE koordinasyonunda hazırlanmaktadır.

2016-2019 Ulusal e-Devlet Stratejisi ve Eylem Planı’nın “ETKİN e-Devlet ile toplumun yaşam kalitesini artırmak” olarak belirlenen vizyonu doğrultusunda oluşturulan 4 stratejik amaç (e-Devlet ekosistemi bakış açısı ile oluşturulan stratejik amaçlar) aşağıda yer almaktadır:

• Stratejik Amaç 1: e-Devlet Ekosisteminin Etkinliğinin ve Sürdürülebilirliğinin Sağlanması
• Stratejik Amaç 2: Altyapı ve İdari Hizmetlere Yönelik Ortak Sistemlerin Hayata Geçirilmesi
• Stratejik Amaç 3: Kamu Hizmetlerinde e-Dönüşümün Sağlanması
• Stratejik Amaç 4: Kullanım, Katılım ve Şeffaflığın Artırılması

2016-2019 Ulusal e-Devlet Stratejisi ve Eylem Planı’nın değişen koşullara uyum sağlaması için Strateji ve Eylem Planı İzleme ve Değerlendirme Sistemi (SEPSİS) geliştirilmiştir.

• SEPSİS, e-Devlet portali (edevlet.gov.tr) üzerinden tüm sorumluların erişebileceği bir uygulamadır. Bu uygulama ile eylem planının günün koşullarına göre güncellenen dinamik bir yapıya sahip olması hedeflenmektedir.

Dünden Bugün (Kısa Tarihçe)

Türkiye’deki e-Devlet politikaları ile başlayan ve bilgi toplumu, dijital devlet yapısını kapsayan dijital devlet kavramı doğrultusunda yapılan çalışmalar aşağıda yer almaktadır:

• 1993 yılında Bilişim ve Ekonomik Modernizasyon Raporu (Dünya Bankası aracılığıyla hazırlanan) mevcuttur.
• 1996 yılında Başbakanlığın görevlendirmesi ile (Mülga) Ulaştırma Bakanlığı’nın koordinatörlüğünde ve Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) sekreterliğinde Türkiye Ulusal Enformasyon Altyapısı Ana Planı’nın (TUENA) hazırlık çalışmaları başlatılmıştır.
• 1998 yılında KamuNet Teknik Kurulu (1998/13 sayılı Başbakanlık Genelgesi ile hazırlanan) mevcuttur.
• 1999 yılında Türkiye Ulusal Enformasyon Altyapısı Ana Planı Sonuç Raporu yayımlanmıştır.
• 2001 yılında e-Türkiye Girişimi başlatılmıştır.
• 2002 yılında e-Devlet’e Geçiş Eylem Planı hazırlanmıştır.
• 2003 yılında 2003/12 sayılı Başbakanlık Genelgesi yayımlanmıştır.
• 2003 yılında Bilgi Toplumu Dairesi (BTD) ((Mülga) Devlet Planlama Teşkilatı bünyesinde) kurulmuştur.
• 2003-2004 yılları arasında e-Dönüşüm Türkiye Projesi Kısa Dönem Eylem Planı hazırlanmıştır.
• 2004 yılında Kısa Dönem Eylem Planı hazırlanmıştır.
• 2005 yılında bir yıllık e-Dönüşüm Türkiye Projesi (2005) Eylem Planı yürürlüğe alınmıştır.
• 2006 yılında 2006-2010 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı uygulamaya konulmuş, 11/07/2006 tarihli ve 2006/38 sayılı Yüksek Planlama Kurulu Kararı’yla onaylanmış, 28/07/2006 tarihli ve 26242 sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
• 2011 yılında yürürlüğe giren 655 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile e-Devlet politikalarına yönelik görev ve sorumluluk Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’na (UDHB) verilmiştir.
• 2011 yılında Devlet Planlama Teşkilatının Kalkınma Bakanlığına dönüşümü ile birlikte kurumun görev ve sorumlulukları yeniden tanımlanmıştır.
• 2014 yılında Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018) yayımlanmıştır. Bu plan kamu politikalarına en üst seviyede yön vermektedir.
• 2015 yılında 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı (BTS) uygulamaya alınmıştır. Böylelikle önceki yıllarda hazırlanan politika belgelerinden farklı olarak e-Devlet çalışmaları politika belgesinin merkezine alınmıştır.
• 2016 yılında Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından 2016-2019 Ulusal e-Devlet Stratejisi ve Eylem Planı hazırlanmıştır.
• Bütün bu çalışmalara ek olarak 65. Hükümet 2016 Yılı Eylem Planı’nda yer alan “32. Dijital Türkiye Projesi yol haritası oluşturulacak ve bu doğrultuda uygulama başlatılacak” eylemi doğrultusunda vatandaşlarımızın işlemlerini sanal ortamda kolaylıkla gerçekleştirebilmesi sağlayacak altyapının oluşturulması devam eden çalışmalar arasındadır.

1.2. Organizasyon yapısı

e-Devlet kapsamında 2011 yılında (Bakanlıkların yeniden yapılandırılması sonrasında) Başbakanlık ve 3 Bakanlığın rolü söz konusudur:

• Başbakanlık, İdareyi Geliştirme Başkanlığı kamu yönetiminin geliştirilmesi, idari usul ve işlemlerin kolaylaştırılması ve mevzuat çalışmalarının koordine edilmesinden (3056 Sayılı Kanun),
• Kalkınma Bakanlığı Bilgi Toplumu Dairesi Başkanlığı, ulusal hedefler ile uyumlu bilgi toplumu ve bilgi ekonomisi politikalarının hazırlanması ve kamu BİT yatırımları dahil kamu yatırımlarının planlanmasından (641 Sayılı KHK),
• Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Haberleşme Genel Müdürlüğü, internet altyapısı dahil BİT altyapılarının geliştirilmesi, regülasyonu ve siber güvenliğinin sağlanması ile e-Devlet eylem planının, usul ve esaslarının belirlenmesi ve ilgili faaliyetlerin koordine edilmesinden (655 sayılı KHK),
• Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Bilim ve Teknoloji Genel Müdürlüğü ise BİT sektörü dahil Ar-Ge’ye yönelik politikalar, teşvikler ve standartlardan sorumludur (635 Sayılı KHK).

Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’na bağlı aşağıdaki kuruluşlar;

• Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, e-imza, bilgi güvenliği gibi bilgi teknolojileri sektörüne yönelik önlemlerin alınmasını sağlamaktadır.
• Ulusal Siber Olaylara Müdahale Merkezi (USOM), siber güvenlik olaylarına karşı önlemlerin alınması amacıyla ulusal ve uluslararası düzeyde koordinasyon sağlamaktadır.
• Türksat Uydu Haberleşme Kablo TV ve İşletme A.Ş (TÜRKSAT), bilişim hizmetleri kapsamında e-Devlet Kapısı’nı işletmekte ve çeşitli kamu hizmetlerinin elektronik ortamdan sunumuna yönelik çalışmaları gerçekleştirmektedir. Ayrıca uydu hizmetindeki faaliyetlerini sürdürmektedir.

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na bağlı aşağıdaki kuruluşlar;

• Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK), kurum bağlı enstitüleri aracılığıyla kritik e-Devlet teknolojileri ve çözümlerinin geliştirilmesini sağlamakta ve Türkiye’nin en büyük Ar-Ge kapasitesini bünyesinde barındırmaktadır.
• TÜBİTAK-BİLGEM Bilişim Teknolojileri Enstitüsü (BTE), bilgi, iletişim ve teknoloji alanında büyük çaplı araştırmalar yapmakta ve yeni fikirler, çözümler sunmaktadır.
• TÜBİTAK-BİLGEM Kamu Sertifikasyon Merkezi (KSM), e-İmza ve Mali Mühür altyapısından sorumlu olan kurum, ayrıca rehberlik hizmetleri de sağlamaktadır.
• TÜBİTAK-BİLGEM Siber Güvenlik Enstitüsü (SGE) siber güvenlik alanında çalışmalarını yürüten kurum; askeri kurum gibi birçok kurum için projeler gerçekleştirmektedir.
• TÜBİTAK-BİLGEM Ulusal Elektronik ve Kriptoloji Araştırma Enstitüsü (UEKAE), e-Kimlik ve e-İmza ürünlerine için gerekli teknoloji ve standartların geliştirilmesinden sorumludur.
• TÜBİTAK-BİLGEM Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü (YTE) kamu ve özel sektörün Ar-Ge içerikli yazılım ihtiyaçlarını karşılamakta, dijital dönüşüm planlama gibi birçok faaliyeti yürütmekte ayrıca kamu kurumları için dijital dönüşüm hizmetleri vermektedir.
• Türk Standartları Enstitüsü (TSE), bilişim teknolojileri ve siber güvenlik alanlarında standart yayınlama, belgelendirme, test ve eğitim gibi faaliyetleri yürütmekle sorumludur.

1.3. Kurumlarüstü Yönetim

Türkiye’de e-Devlet politikalarının oluşturulması ve faaliyete geçirilmesi UDHB sorumluluğundadır. Ayrıca, mevcut durumda UDHB Haberleşme Genel Müdürlüğü, Kalkınma Bakanlığı Bilgi Toplumu Dairesi Başkanlığı ve Başbakanlık İdareyi Geliştirme Başkanlığı makamlarının yetkileri teşkilat Kanununda belirtilmiştir ve bu makamlar nezdinde GCIO rolüne yönelik sorumluluklar icra edilmektedir.

2013/102 sayılı Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu (BTYK) Kararı ile e-Devlet çalışmalarının yürütülmesi ve koordinasyonuna yönelik yeni organizasyon modelinin geliştirilmesi kararlaştırılmış ve ilgili çalışmalar UDHB koordinasyonunda devam etmektedir.

Ayrıca e-Dönüşüm İcra Kurulu ve bu kurul altında yer alan Dönüşüm Liderleri yapısı Bakan düzeyinde temsiliyet ile önceki dönemlerde oluşturulmuştur. 2011 sonrasında ise benzer nitelikte kurumsal bir koordinasyon mekanizması mevcut değildir.

1.4. İzleme ve Değerlendirme

İzleme, değerlendirme ve değişim modeli, 2016-2019 Ulusal e-Devlet Stratejisi ve Eylem Planı’nda yer alan eylemlerin ilerleme durumlarının takibi ve değerlendirilmesi amacıyla oluşturulmuştur. Bu model sayesinde,

• Strateji ve Eylem Planı İzleme Sistemi (SEPSİS) ile eylemlerin yürütülmesi takip edilerek gerekli performans ölçüm sonuçları rapor edilecektir.
• “Değişim Yönetimi Modeli” ile her geçen gün değişen koşulların düzenli bir şekilde Eylem Planı’na yansıtılması sağlanacaktır.

Devam eden çalışmalar:

“E1.1.5-2016-2019 Ulusal e-Devlet Stratejisi ve Eylem Planının Uygulanması, İzlenmesi ve Değerlendirilmesi” eylemi doğrultusunda;

• eylemlerin sorumlu birimler tarafından uygulanması için rehberlik yapılacak,
• eylemlerin diğer eylemlerle bir uyum içerisinde yürütülmesi sağlanacak,
• eylem planının farklı koşullara uyum sağlayabilmesi için değişim faaliyetleri yürütülecek,
• eylemlerin gelişme durumları için performans ölçümleri yapılarak rapor edilecektir.

“E.1.1.6-Ulusal e-Devlet Olgunluk Seviyesi Ölçümleme Mekanizmasının Oluşturulması” eylemi doğrultusunda;

• e-Devlet hizmetlerinin ulusal düzeyde e-Devlet olgunluk düzeyinin belirlenmesi için model oluşturulacaktır.

1.5. İstatistikler

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Türkiye’de e-Devlet çalışmalarına yönelik istatistik çalışmaları yürütmektedir. Bu kapsamda TÜİK, vatandaşların bilişim teknolojilerini kullanım eğilimlerini ölçümlemektedir.

TÜİK Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırmaları için yapılan çalışma başlıkları aşağıda verilmiştir:

• Girişimlerde Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması
• Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması

Ayrıca TÜİK tarafından Yaşam Memnuniyeti Anketi kapsamında “elektronik ortamda sunulan kamu hizmetlerinden duyulan memnuniyet” başlıklı bir araştırma başlığı daha mevcuttur. Tüm bu çalışmalara ilaveten Kalkınma Bakanlığı Bilgi Toplumu Dairesi tarafından strateji ve eylem planlarının sonuçlarının takip edilebilmesi amacıyla Bilgi Toplumu İstatistikleri yayını hazırlanmaktadır.

2. Yönetim ve Yaygınlaştırma

2.1 Bütçe ve Planlama

Türkiye’de e-Devlet için özel bir bütçe bulunmamaktadır. Bu kapsamda ilgili kurum yetkilileri ve politikalar doğrultusunda yatırım önerisi hazırlamaktadır. Hazırlanan öneriler Kalkınma Bakanlığı tarafından değerlendirilerek bütçe içerisine dahil edilmektedir. Türkiye’de özellikle 2000’li yıllar sonrasında kamu BİT ve e-Devlet projelerine önemli kaynaklar ayrılmıştır. Bu kapsamda;

• 2002 yılından itibaren kamu BİT yatırımları düzenli olarak incelenmiştir.
• 2002-2014 yılları arasında 13 yılda yaklaşık 23 milyar TL düzeyinde BİT yatırımı yapılmıştır.
• 2002 yılında 700 milyon TL civarında olan BİT yatırımı 2014 yılında 3,7 milyar TL düzeyine ulaşmıştır.
• Kamu BİT yatırımlarının tüm kamu yatırımlarına oranı 2002 yılında %2,9 iken 2014 yılında bu oran %7,8 düzeyine ulaşmıştır.

Ayrıca Kamu BİT için gerekli harcamalar Maliye Bakanlığı’na bildirilmektedir.

Devam eden çalışmalar:

“E1.1.2-e-Devlet Projelerinin Planlanması, Değerlendirilmesi ve İzlenmesi” eylemi (2016-2019 Ulusal e-Devlet Stratejisi ve Eylem Planı’nda yer alan eylem) doğrultusunda e-Devlet yatırım projelerinin Ulusal e-Devlet Stratejisi’ne uygun olarak planlanması ve izlenmesi için gereken süreç yeniden tasarlanacaktır.

2.2 Kurumsal Yönetim

Türkiye’de düzenli olarak, Başbakanlık koordinasyonunda müsteşar yardımcıları düzeyinde koordinasyon toplantıları gerçekleştirilmektedir. Müsteşar yardımcıları düzeyindeki toplantılar 6 aylık aralıklar ile UDHB koordinasyonunda, daire başkanları düzeyindeki toplantılar ise daha sık aralıklar ile gerçekleştirilmektedir. Bu koordinasyon yapısı ise 2013/102 sayılı BTYK kararı doğrultusunda oluşturulan organizasyon yapısı ve 2016-2019 Ulusal e-Devlet Stratejisi ve Eylem Planı izleme ve değerlendirme modeli ile desteklenmektedir.

2006 yılında yürürlüğe giren yönetmelik ile Türkiye’de tüm kamu kurumlarında strateji geliştirme birimleri oluşturulmuştur. Kurumsal kaynakların ulusal planlar ve kurumsal ihtiyaçlar doğrultusunda en verimli şekilde yürütülmesi bu birimler aracılığıyla sağlamaktadırlar.

Devam eden çalışmalar:

“E1.1.1-e-Devlet Ekosisteminin Oluşturulması” eylemi (2016-2019 Ulusal e-Devlet Stratejisi ve Eylem Planı’nda yer alan eylem) ile e-Devlet politikalarını paydaşlarla işbirliği içerisinde yürütmek ve gerekli insan kaynağı yetkinliklerini sağlamak üzere gerekli çalışmalar tamamlanacaktır.

2.3 Kamu Bilişim Personeli

Gün geçtikçe e-Devlet çalışmalarına yönelik artan önemin bir diğer göstergesi de uzman bilişim personeli sayısındaki hızla artıştır. Bu kapsamda sözleşmeli bilişim personeli uygulaması ile temininde güçlük çekilen bilişim uzmanlarının piyasa koşullarına uygun istihdamı sağlanmaktadır. Ayrıca kamu yöneticilerine yönelik çeşitli etkinlikleri oluşturulmaktadır. Ancak henüz bu etkinliklerin sürekliliğini destekleyecek bir yapılanma mevcut değildir.

Devam eden çalışmalar:

 “61. Kamu Bilişim Personeli İstihdamının Düzenlenmesi” eylemi (2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı’nda yer alan eylem) ve “E1.2.1-e-Devlet Çalışmalarında Görev Alan İnsan Kaynağı İçin Politikaların Oluşturulması” eylemi (2016-2019 Ulusal e-Devlet Stratejisi ve Eylem Planı’nda yer alan eylem) doğrultusunda, e-devlet projesi hazırlama ve yönetme kapasitesi kamu kurumları için geliştirilecektir.

2.4 Denetimler

Türkiye’de kamu kurumlarının mali denetimi TBMM adına Sayıştay tarafından yapılırken, e-Devlet politikalarına yönelik süreklilik arz eden bir denetim kurgusu mevcut değildir. Ancak Sayıştay tarafından 2013 yılında “Bilişim Sistemleri Denetimi Rehberi” hazırlanmış ve mali denetim sürecine destek verecek örnek denetim çalışmaları yürütülmüştür.

Ayrıca, Sivil Toplum Kuruluşları tarafından belirli dönemlerde gerçekleştirilen değerlendirme ve öneri raporları bulunmaktadır. Ancak yine bu yönde süreklilik arz eden bir kurumsallaşma ve görev tanımı mevcut değildir.

Devam eden çalışmalar:

“E1.2.2-Kamuda e-Devlet Projelerinin Etkin Denetiminin Sağlanması” eylemi (2016-2019 Ulusal e-Devlet Stratejisi ve Eylem Planı’nda yer alan eylem) doğrultusunda e-Devlet projelerinin verimliliğinin ve güvenliğinin artırılması için gerekli olan denetimlerin yürütülmesi ve yaygınlaştırılması sağlanacaktır.

2.5 Tanıtım

e-Devlet çalışmaları ve yeni e-Devlet politikasının geliştirilmesi hakkında tanıtım filmine ek olarak e-Devlet Kapısı’nın kullanımına yönelik belirli periyotlar ile genel tanıtım videoları hazırlanmaktadır.

Milli Savunma Bakanlığı askerlik işlemleri için kamu spotu yayını, Adalet Bakanlığı UYAP tanıtım videoları, Sağlık Bakanlığı e-Nabız tanıtım videosu, Dışişleri Bakanlığı e-Vize videosu, Adalet Bakanlığı UYAP TV dizisi tanıtımı mevcut tanıtım çalışmaları arasında yer almaktadır. Ayrıca Adalet Bakanlığı UYAP SMS afişleri, Göç İdaresi Genel Müdürlüğü e-İkamet afişi gibi tanıtım videoları haricinde broşürler ve afişler de hazırlanmaktadır. 

Türkiye Bilişim Derneği’nin düzenlediği Ulusal Bilişim Kurultayları, İnternet Teknolojileri Derneği işbirliği ile düzenlenen Akademik Bilişim Konferansları STK’ların koordinasyonu ve işbirliğinde de periyodik olarak gerçekleştirilen tanıtımlar arasındadır.

Devam eden çalışmalar:

“E4.1.1-e-Devlet Hizmetlerine Yönelik Bilgilendirme Kanalları Güçlendirilerek Farkındalığın Artırılması” ve “E4.1.2-Öncelikli Olarak e-Devlet Uygulamalarının Tercih Edilmesinin Sağlanması” eylemleri (2016-2019 Ulusal e-Devlet Stratejisi ve Eylem Planı’nda yer alan eylemler) doğrultusunda e-Devlete ilişkin farkındalığını artıracak çalışmalar gerçekleştirilecektir.

2.6 Teşvik

Devam eden çalışmalar:

“E4.1.1-e-Devlet Hizmetlerine Yönelik Bilgilendirme Kanalları Güçlendirilerek Farkındalığın Artırılması” ve “E4.1.2-Öncelikli Olarak e-Devlet Uygulamalarının Tercih Edilmesinin Sağlanması” eylemleri (2016-2019 Ulusal e-Devlet Stratejisi ve Eylem Planı’nda yer alan eylemler) doğrultusunda tüm kullanıcıların e-Devlete ilişkin farkındalığını artıracak çalışmalar gerçekleştirilecektir.

“E1.3.1-e-Devlet Araştırmaları Programının Oluşturulması ve Desteklenmesi” eylemi (2016-2019 Ulusal e-Devlet Stratejisi ve Eylem Planı’nda yer alan eylem) doğrultusunda e-Devlet alanında yenilikçi çalışma programı oluşturulacaktır.

3. Hizmetler ve Rehberler

3.1 Ortak Altyapılar

Bu alanda farklı çalışmalar mevcuttur.

e-Kimlik (T.C. Kimlik Kartı)

Türkiye’de 2007 yılında başlayan ve günümüze kadar devam eden çalışmalar neticesinde milli e-Kimlik kartının (Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Kartı) geliştirilmesi tamamlanmıştır. Ayrıca 2016 yılında e-Kimlik kartı yaygınlaştırma çalışmaları başlamıştır.

Vatandaşların ihtiyaçlarına yönelik hazırlanan e-Kimlik kartı kolay taşınabilir, herhangi bir taklit ve sahteciliğe imkân vermeyen, biyometrik unsurları barındıran kredi kartı boyutlarında bir yapıya sahiptir.

Devam eden çalışma:

Bu konuya yönelik “201. Elektronik T.C. Kimlik Kartının vatandaşlara dağıtımına başlanacak” eylemi (65. Hükümet 2016 Yılı Eylem Planı’ndaki eylem) yer almaktadır. Ayrıca e-Devlet hizmetlerinde e-Kimlik ile kimlik doğrulama işleminin gerçekleştirilmesi ve bu kartları kullanabilecek şekilde e-Devlet hizmetlerinin güncellenmesi hedeflenmektedir.

Elektronik İmza

Türkiye’de 5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu 2004 yılında yürürlüğe girmesi ile elektronik imza kullanımına ilişkin usul ve esasların çerçevesi belirlenmiştir. Yürürlüğe giren kanun, usulüne uygun güvenli e-imzayı, ıslak imza ile eşdeğer kabul etmektedir. İlgili usul ve esasların belirlenmesinde Avrupa Komisyonu 1999/93/EC Elektronik İmza Direktifi referans belge teşkil etmiştir.

Mevcut tüm GSM işletmeleri tarafından sunulan mobil imza uygulaması da Türkiye’de yaygın olarak kullanılmaktadır. Ayrıca tüzel kişilere yönelik olarak Mali Mühür uygulaması da söz konusudur.

Devam eden çalışma:

“E2.2.1- Gerçek ve Tüzel Kişiler için Merkezi Kimlik Doğrulama Sisteminin Yaygınlaştırılması” eylemi (2016-2019 Ulusal e-Devlet Stratejisi ve Eylem Planı’nda yer alan eylem) doğrultusunda kurumlar tarafından sunulan elektronik hizmetlerin kimlik doğrulamasının merkezi olarak gerçekleştirilmesini sağlayacak altyapılar geliştirilecektir.

Elektronik Belge

Elektronik Belge Standartları 2008/16 sayılı Başbakanlık Genelgesi belirlenmiştir. Kurumlarda zaman içerisinde gelişen uygulama sorunlarını gidermek üzere, 2015 yılında yayınlanan “Resmi Yazışmalarda Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” ile e-Yazışma Teknik Rehberine uyumluluk zorunlu hale getirilmiştir.

Ayrıca 2011 yılında usul ve esasları ile ilgili yönetmeliğin yayımlandığı Türkiye’de belge paylaşımı için tercih edilen Kayıtlı Elektronik Posta (KEP) kullanımı mevcuttur.

Devam eden çalışma:

“E2.1.2-Elektronik Veri ve Belge Paylaşım Altyapılarının Oluşturulması” eylemi (2016-2019 Ulusal e-Devlet Stratejisi ve Eylem Planı’nda yer alan eylem) doğrultusunda elektronik belge paylaşımının sağlanması için gerekli altyapıların oluşturulması sağlanacaktır.

Veri Paylaşımı

3 Aralık 2016 tarihinde yayımlanan “Kamu Kurum ve Kuruluşlarının KamuNet’e dahil edilmesi” ile ilgili 2016/28 Sayılı Başbakanlık Genelgesi ile kamu kurum ve kuruluşlarının KamuNET ağına dahil olunması gereği belirtilmiştir.

KamuNET (Kamu Sanal Ağı), kamu kurum ve kuruluşlar arasındaki veri iletişiminin kamu tarafından yeni güvenli bir altyapı sağlanıncaya kadar, kurumlar arası veri iletişiminin, internete kapalı, fiziksel ve siber saldırılara karşı daha güvenli sanal bir ağ üzerinden yapılarak siber güvenlik risklerinin azaltılması, kurumlar arası iletişimde standart sağlanması, ortak uygulamalar için uygun alt yapının oluşturulması, planlanan ortak veri merkezi/merkezlerinin dahil edilmesi, e-Devlet uygulamalarının güvenli olarak ortak kullanılabilmesi, kamu kurumları arasında mevcut durumda internet üzerinden gerçekleştirilen bulut uygulamalarının internetten bağımsız daha güvenli olarak sağlanması amacıyla UDHB ve Türk Telekom işbirliği ile oluşturulmuş ve kamu kurum ve kuruluşlarına yaygınlaştırılmaktadır.

Aynı zamanda, e-Devlet Kapısı altında oluşturulan Kamu Uygulama Merkezi platformu üzerinden kamu kurum ve kuruluşları veri paylaşımı yapabilmekte, diğer kurumlara hizmet sunabilmekte ve hizmetlerine ait istatistiksel bilgilere erişebilmektedir.

DÜNYADA DİJİTAL DÖNÜŞÜM

Ülke Örnekleri

1. ABD

Yönetim Yapısı

Office of Management and Budget (OBM) ABD’de dijital devlet politikalarından sorumlu idare, başkanlık ofisine bağlı Yönetim ve Bütçe Ofisi’ni temsil etmektedir.

Güncel Stratejiler

ABD’nin stratejisi 3 ana amaç altında oluşturulmuştur:

1. Devlet hizmetlerine her zaman ve her türlü cihaz ile Amerikan halkının ve iş ortamının erişiminin sağlanması,
2. Kamunun uygulamaları ve verileri güvenli yöntemler ile yönetmesinin sağlanması,
3. Ulusal olarak yenilikçi mekanizmaların çoğaltılması

• Fransa

Yönetim Yapısı

Fransa’da e-Devlet gücünü “Kamusal tasarrufu çevreleyen kanuni düzenlemeler ve politikaların değerlendirilmesi” girişimi oluşturmaktadır. Cumhurbaşkanlığı altında tüm merkezi idareyi ilgilendirmektedir.

Güncel Stratejiler

Fransa’da 2013 yılında yürürlüğe giren “Roadmap for the Digital Economy” isimli strateji ile 3 ana başlık altında çalışmalara yön verilmiştir. Bu ana başlıklar:

1. Gençliğe fırsatlar oluşturulması
2. Rekabetin güçlendirilmesi
3. Toplumsal değerlerin desteklenmesi
4. İngiltere

Yönetim Yapısı

e-Devlet çalışmaları, Bakanlar Kurulu adına Verimlilik ve Reform Grubu tarafından yürütülmektedir. Bu grupta öne çıkan bakanlıklar Bakan düzeyinde temsil edilmektedir.

Güncel Stratejiler

İngiltere’nin stratejisi 5 temel hedef üzerine teşkil edilmiştir:

1. Dünya standartlarında dijital hizmetlerin dönüşümüne devam etmek
2. Liderler arasında doğru kültürü geliştirmek
3. Çalışanlara daha iyi iş araç ve süreç oluşturmak
4. Verinin daha iyi kullanımı sağlamak
5. Ortak paylaşımlı platformlarının geliştirilmek

Uluslararası Çalışmalar

1. Birleşmiş Milletler (BM)

1945 yılında kurulan Birleşmiş Milletler (BM), çatısı altına yer alan Ekonomik ve Sosyal İlişkiler Departmanı (UN DESA) e-Devlet ile ilgili konular da dahil olmak üzere tüm kalkınma ve kamu yönetimi konularından sorumlu ana birimdir.

Henüz resmiyet kazanmamış bir kaç hedef aşağıda yer almaktadır.

1. Fakirliği sonlandırmak
2. Açlığın sonlandırılmak
3. Sağlıklı yaşamın güvence altına alınmak
4. Eşit kalitede eğitimin güvence altına alınması
5. Cinsiyet eşitliğinin ve kadınların daha etkin olmasının sağlanması
6. Herkes için sağlıklı suya erişiminin güvence altına alınması

• Avrupa Birliği (AB)

1957 yılında Avrupa Ekonomik Topluluğu ismiyle kurulan Avrupa Birliği (AB), rekabetçi tek pazar ve sosyal uyum oluşturma amacıyla faaliyetler yürütülmektedir. Türkiye’nin de aday ülke olduğu organizasyonda toplam 28 üye ülke ve 6 aday ülke bulunmaktadır.

AB tarafından gerçekleştirilen vizyon çalışmaları kapsamında aşağıdaki bazı programlar ön plana çıkmaktadır.

• Europe 2020,
• Digital Agenda 2020,

Europe 2020: AB’de büyüme ve kalkınmaya yön veren politika dokümanı ve 2010 – 2020 dönemi için geçerli olan kalkınma planıdır.

Digital Agenda 2020: Avrupa 2020 Kalkınma Planı içerisinde 7 temel girişimden birisi olarak, (Akıllı Büyüme ana hedefi altında yer alır) oluşturulmuştur.

• Dünya Bankası (DB)

1966 yılında kurulan Dünya Bankası (DB), birçok ülkenin kalkınma hedefine destek olmak üzere finansal ve politik yardım, kredi, teknik işbirliği ve yatırım programları yürütmektedir.

DB’ nin 2011 yılına kadar sürekli faaliyetler gerçekleştirilirken, daha sonraki yıllarda faaliyetlerin aşağıdaki tematik başlıklara yoğunlaştığı görülmektedir:

• Geniş Bant
• Dijital Devlet
• Açık Veri
• Akıllı Şehirler

• Dijital 5 (D5)

Dijital 5 (D5), dijital ekonominin güçlenmesi amacıyla, dijital devlet öncülerinden oluşturduğu ağdır. Bu yeni oluşum ile İngiltere, Güney Kore, Estonya, İsrail ve Yeni Zelanda’dan oluşan 5 ülke bir araya gelmiştir.

Dijital kalkınma ilkelerinden birkaçı aşağıda yer almaktadır:

• Kullanıcı İhtiyaçları: Vatandaşlar için kamu hizmetleri oluşturulmalıdır.
• Açık Standartlar: Güvenilir ve lisans ücreti olmayan açık standartlar oluşturulmalıdır.
• Açık Devlet (Saydamlık): Açık veri oluşturmak ve kullanmak için açık lisans kullanılmalıdır.
• Bağlantı: Kapsamlı ve kalitesi yüksek dijital altyapı üzerinden çevrimiçi nüfus oluşturulmalıdır.
• Dijital Destek: Tüm vatandaşların dijital hizmetlere erişiminin desteklemesi için sorumluluk alınmalıdır.

Ölçümleme Çalışmaları

1. Endekslerde Türkiye
2. Avrupa Birliği e-Devlet Endeksinde Türkiye

Avrupa Birliği ölçümleme çalışması çalışmaya dahil edilen ülkeler arasında kıyaslamalı bir endeks ortaya koymamaktadır. 2016 Ekim ayında yayınlanan rapora göre Türkiye, son ölçüm döneminde AB ülkelerine kıyasla orta üstü bir performans sergilemiştir.

1. Birleşmiş Milletler e-Devlet Gelişmişlik Endeksinde Türkiye

Ülkemiz 2003 yılından 2012 yılına kadar geçen sürede genel olarak gerileyen bir grafik sergilemiştir. Diğer taraftan, 2016 yılında 2012 yılına göre 12 sıra yükselmiştir. Bu iyileşmede en büyük faktör çevrimiçi hizmet endeksindeki yükseliştir.

1. World Wide Web Vakfı Açık Veri Barometresinde Türkiye

Ülkemiz 2013 yılından 2016 yılına kadar geçen sürede genel olarak orta performans gösteren bir grafik sergilemiştir.Kaynak: Bu verilerhttps://www.dijitaldonusum.gov.tr/ adresinden alınmıştır.